Rối loạn sử dụng rượu (alcohol use disorder) trước đây được gọi là nghiện rượu (alcoholism). Nếu một người thường xuyên uống quá nhiều rượu, cơ thể họ có thể trở nên phụ thuộc vào chất này.

Rượu là chất gây ức chế thần kinh. Rối loạn sử dụng rượu hoặc uống nhiều rượu trong thời gian dài có thể làm thay đổi hóa chất não của một người do tiếp xúc liên tục với các hóa chất trong rượu.

Việc sử dụng rượu trong thời gian dài có thể gây ra nhiều thay đổi phức tạp trong não, đặc biệt là ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine và GABA. Đây là những chất liên quan đến cảm giác hưng phấn và phần thưởng.

Khi một người đột ngột ngừng uống rượu hoặc giảm lượng rượu tiêu thụ đáng kể, quá trình sản xuất các chất này bị rối loạn. Lúc này, não bộ phải thích nghi và điều chỉnh lại hoạt động, dẫn đến các triệu chứng cai rượu.

Triệu chứng

Những người mắc hội chứng cai rượu có thể có nhiều triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào lượng rượu họ đã uống, thể trạng, giới tính, tuổi tác và bất kỳ tình trạng bệnh lý tiềm ẩn nào.

Các triệu chứng phổ biến của hội chứng cai rượu bao gồm:

• Buồn nôn
• Nôn mửa
• Nhịp tim nhanh
• Kích động
• Đau đầu
• Mất ngủ
• Đổ mồ hôi
• Ác mộng
• Lo âu

Ít gặp hơn, một số người có thể xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng khi cai rượu. Tình trạng nghiêm trọng này được gọi là sảng rượu (delirium tremens – viết tắt là DTs).

Các triệu chứng của sảng rượu bao gồm:

• Run dữ dội
• Huyết áp tăng cao
• Ảo giác, thường là thị giác
• Mất phương hướng nghiêm trọng
• Co giật
• Nhiệt độ cơ thể tăng cao

Sảng rượu có thể đe dọa đến tính mạng. Trong những trường hợp nghiêm trọng, não bộ có thể mất khả năng kiểm soát các chức năng sống cơ bản như hô hấp và tuần hoàn.

Huyết áp và nhịp tim có thể thay đổi đột ngột, làm tăng nguy cơ đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim.

Hội chứng cai rượu và say rượu (hangover): Khác nhau như thế nào?

Mặc dù một số triệu chứng của hội chứng cai rượu tương tự như tình trạng say rượu, nhưng chúng không giống nhau. Hội chứng cai rượu và tình trạng say rượu có nguyên nhân khác nhau.

Say rượu xảy ra khi một người uống quá nhiều rượu cùng một lúc. Trong khi đó, hội chứng cai rượu xảy ra khi một người mắc chứng rối loạn sử dụng rượu ngừng hoặc đột ngột giảm lượng rượu uống vào.

Quá nhiều rượu có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày, gây mất nước và dẫn đến phản ứng viêm trong cơ thể. Khi rượu hết tác dụng, những tác động này dẫn đến các triệu chứng say rượu phổ biến, chẳng hạn như đau đầu, buồn nôn và mệt mỏi.

Hội chứng cai rượu thì khác. Nếu một người mắc chứng rối loạn sử dụng rượu, cơ thể họ sẽ quen với một lượng rượu nhất định trong toàn bộ hệ thống cơ thể của họ.

Việc tiếp tục sử dụng rượu gây ra những thay đổi trong hệ thần kinh trung ương và việc sản xuất chất dẫn truyền thần kinh trong não. Khi việc cung cấp rượu bị ngừng hoặc giảm đột ngột, các triệu chứng cai rượu có thể xuất hiện.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Nếu bạn cảm thấy mình có thể đang phụ thuộc vào rượu, đừng ngần ngại trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần.

Rối loạn sử dụng rượu có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Tuy nhiên, có những phương pháp điều trị hiệu quả, và nhiều người đã phục hồi thành công với sự hỗ trợ đúng cách.

Đối với những ai đang cố gắng ngừng uống rượu, điều quan trọng là phải thực hiện dưới sự theo dõi của bác sĩ, vì các triệu chứng cai nghiện có thể nguy hiểm nếu không được kiểm soát đúng cách.

Chẩn đoán

Bác sĩ thường có thể chẩn đoán hội chứng cai rượu bằng cách xem xét tiền sử sử dụng rượu của người bệnh và thực hiện kiểm tra sức khỏe tổng quát.

Họ có thể tìm kiếm các dấu hiệu cho thấy người đó đã giảm hoặc ngừng uống rượu sau một thời gian sử dụng thường xuyên và kéo dài.

Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm độc chất trong máu để đo nồng độ cồn hiện tại trong cơ thể. Các xét nghiệm máu khác hoặc chẩn đoán hình ảnh (như siêu âm, CT scan) cũng có thể được thực hiện để kiểm tra xem các cơ quan, đặc biệt là gan, có bị tổn thương do việc sử dụng rượu hay không.

Điều trị

Các lựa chọn điều trị cho hội chứng cai rượu thường bao gồm chăm sóc hỗ trợ để làm giảm tác động của các triệu chứng.

Bác sĩ thường sử dụng một loại thuốc gọi là benzodiazepine để làm giảm các triệu chứng cai rượu.

Sử dụng nhiều rượu cũng làm cơ thể mất các chất điện giải và vitamin quan trọng, chẳng hạn như folate, magie và thiamine. Vì vậy, việc điều trị cũng có thể bao gồm điều chỉnh điện giải và truyền dịch vitamin tổng hợp.

Hiệp hội Y học Nghiện Hoa Kỳ có mục tiêu cai nghiện rượu hoặc ma túy. Mục đích của việc điều trị rối loạn sử dụng rượu là:

• Đảm bảo quá trình cai nghiện an toàn cho người đó và giúp họ sống mà không có rượu.
• Bảo vệ phẩm giá của một người trong quá trình cai nghiện và đối xử với họ một cách nhân đạo.
• Chuẩn bị cho một người để tiếp tục điều trị chứng nghiện rượu.

Quá trình cai rượu

Khi một người đang cai rượu, các triệu chứng có thể bắt đầu từ 6 giờ đến vài ngày sau lần uống cuối cùng của họ.

Các triệu chứng có thể dần trở nên tồi tệ hơn trong vòng 2 hoặc 3 ngày.

Hầu hết các triệu chứng sẽ giảm sau khoảng 5 ngày. Trong một số trường hợp, các triệu chứng nhẹ có thể kéo dài trong vài tuần. Mặc dù một số người chọn cai rượu tại nhà, nhưng sẽ an toàn hơn nếu tìm kiếm sự trợ giúp khi cai rượu.

Các triệu chứng có thể trở nên nghiêm trọng và khó có thể dự đoán được những người nào sẽ phát triển các triệu chứng đe dọa tính mạng.

Bất kỳ ai có các triệu chứng nghiêm trọng của hội chứng cai rượu, chẳng hạn như co giật, ảo giác hoặc nôn kéo dài đều cần được điều trị y tế ngay lập tức.

Những người có các triệu chứng nghiêm trọng phải ở lại bệnh viện trong một phần hoặc toàn bộ quá trình cai nghiện để bác sĩ có thể theo dõi chặt chẽ huyết áp, nhịp thở và nhịp tim của họ và cung cấp thuốc để làm dịu quá trình này.

Phòng ngừa

Cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa hội chứng cai rượu là tránh uống rượu hoặc chỉ uống ở mức độ vừa phải.

Uống rượu ở mức độ vừa phải được định nghĩa chính thức là 1 ly hoặc ít hơn mỗi ngày đối với phụ nữ và 2 ly hoặc ít hơn mỗi ngày đối với nam giới. Tuy nhiên, nếu một người đã mắc chứng rối loạn sử dụng rượu, họ có thể giúp ngăn ngừa một số triệu chứng cai rượu bằng cách trao đổi với bác sĩ về cách cai rượu an toàn.

Các yếu tố nguy cơ gây rối loạn sử dụng rượu bao gồm tiền sử gia đình có vấn đề về rượu, trầm cảm và các tình trạng sức khỏe tâm thần khác, và các yếu tố di truyền.

Đối với những người nghĩ rằng họ có thể mắc chứng rối loạn sử dụng rượu hoặc có thể phụ thuộc vào rượu, việc tìm kiếm sự giúp đỡ là điều cần thiết.