Rối loạn sử dụng rượu (AUD) là một tình trạng bệnh lý mà một người liên tục uống rượu bất chấp những hậu quả bất lợi. AUD có các mức độ từ nhẹ, trung bình đến nặng.

Người ta cũng biết tới AUD bằng những tên gọi khác như lạm dụng rượu, phụ thuộc rượu và nghiện rượu. 

Rối loạn sử dụng rượu là gì? 

Lạm dụng rượu là việc tiêu thụ quá nhiều rượu và không thể kiểm soát việc uống rượu, dù cho nó ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của người đó. Người uống rượu có thể dung nạp rượu (cần nhiều rượu hơn mới say) và gặp các hội chứng cai khi cố gắng cắt giảm rượu.

Một số định nghĩa phổ biến cho lạm dụng rượu dưới đây: 

Uống có chừng mực	Đối với nữ: từ dưới cho đến 1 ly một ngày  Đối với nam: từ dưới cho đến 2 ly một ngày
Lạm dụng rượu	Đối với nữ: từ 3 ly trở lên một ngày hoặc nhiều hơn 7 ly một tuần.  Đối với nam: từ 4 ly trở lên một ngày hoặc nhiều hơn 14 ly một tuần
Uống quá mức	Đối với nữ: hơn 4 ly trong 2 giờ  Đối với nam: hơn 5 ly trong 2 giờ

 

Ảnh hưởng của lạm dụng rượu

Lạm dụng rượu có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống và các mối quan hệ của người mắc.

Một vài hệ quả tiêu cực của việc lạm dụng rượu bao gồm:

• Thương tích (ví dụ như té ngã, tai nạn lao động, tai nạn xe cơ giới)
• Bạo lực
• Bệnh mãn tính (ví dụ như xơ gan, đột quỵ, mất trí nhớ, bệnh tim)
• Ung thư (ví dụ như ung thư vú, ung thư trực tràng, ung thư gan)
• Hành vi tình dục nguy hiểm
• Vắng mặt ở nơi làm việc hoặc trường học 
• Kết quả thai kỳ bất lợi (ví dụ: hội chứng rượu bào thai)

Triệu chứng và chẩn đoán lạm dụng rượu

Ngộ độc rượu làm chậm khả năng nói và phản xạ, khó tập trung cũng như khả năng đưa ra quyết định, trí nhớ kém. Thói quen sử dụng quá mức rượu bia là dấu hiệu một người có lạm dụng rượu. 

Các dấu hiệu phổ biến của việc lạm dụng rượu bao gồm:

• Muốn ngừng uống rượu nhưng không thể làm được
• Che giấu mức độ lạm dụng rượu để tiếp tục uống
• Phủ nhận về mức độ của vấn đề do lạm dụng rượu gây ra
• Chuyển năng lượng khỏi công việc, gia đình và đời sống xã hội để uống rượu
• Trở nên đau khổ trước viễn cảnh không được tiếp cận với rượu
• Tham gia vào các hành vi nguy hiểm (ví dụ: lái xe khi say rượu)
• Nói ngọng và phối hợp kém
• Suy nghĩ và trí nhớ suy giảm

Mức độ nghiêm trọng của AUD được xác định bởi số lượng triệu chứng hiện diện.

• AUD nhẹ: 2-3 triệu chứng
• AUD vừa: 4-5 triệu chứng
• AUD nặng: >6 triệu chứng

Ai sẽ có nguy cơ lạm dụng rượu?

Mức độ, tốc độ và tần suất một người sử dụng rượu sẽ là nguy cơ tăng nặng AUD. Các yếu tố khác cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc phải. Dưới đây là danh sách một số yếu tố:

• Uống quá mức: tiêu thụ một lượng lớn rượu trong một thời gian ngắn.
• Uống nhiều rượu: uống đều đặn trong thời gian dài.
• Bắt đầu uống rượu khi còn trẻ (trước 15 tuổi): Nguy cơ này ở nữ cao hơn nam.
• Tiền sử gia đình lạm dụng rượu: di truyền cũng có thể đóng vai trò 
• Tình trạng sức khỏe tâm thần: bao gồm trầm cảm, rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD), rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), tâm thần phân liệt, rối loạn lưỡng cực. Sang chấn thời thơ ấu cũng làm tăng nguy cơ phát triển AUD.
• Ảnh hưởng văn hóa và xã hội: Điều này bao gồm việc trải qua áp lực từ bạn bè hoặc có những hình mẫu uống rượu từ trước.

Điều trị lạm dụng rượu 

Sau khi chẩn đoán, các chuyên gia sẽ làm việc với người bệnh để xác định liệu trình điều trị tốt nhất. Tùy người mà có thể sử dụng kết hợp các phương pháp điều trị.

Thuốc

3 loại thuốc được FDA chấp thuận cho chứng nghiện rượu.

• Naltrexone (Vivitrol): đây là thuốc tiêm do chuyên gia chăm sóc sức khỏe thực hiện mỗi tháng một lần, làm giảm cảm giác thèm rượu.
• Acamprosate (Campral): đây là thuốc uống, hoạt động bằng cách khôi phục sự cân bằng của các chất hóa học trong não.
• Disulfiram (Antabuse): đây là thuốc uống, giúp cản trở quá trình chuyển hóa rượu. Khi uống thuốc này nếu uống dù chỉ một lượng nhỏ rượu cũng gây buồn nôn và nôn mửa rất khó chịu.

Biện pháp không dùng thuốc

Nghiên cứu của Wang, S. và cộng sự đang được tiến hành để xác định lợi ích của các biện pháp không dùng thuốc trong việc ngăn ngừa các biến chứng do AUD. Mọi người không nên cố gắng tự mình sử dụng các biện pháp tự nhiên mà hãy sử dụng chúng kết hợp với các lựa chọn điều trị và trị liệu y tế. 

Lạm dụng rượu có thể khiến một người bỏ bữa hoặc duy trì chế độ ăn uống thiếu cân bằng.

Ngoài ra, rượu có thể gây viêm ở đường tiêu hóa. Điều này có thể làm giảm khả năng hấp thụ các chất dinh dưỡng thiết yếu, đặc biệt là vitamin B1 (thiamine). Thiamine rất quan trọng cho việc tối ưu hóa hoạt động chức năng não. Bổ sung thiamine có thể giúp khôi phục mức độ tối ưu trong cơ thể.

Uống quá nhiều rượu có thể phá vỡ sự cân bằng của vi khuẩn trong ruột. Quản lý men vi sinh có thể cải thiện chức năng đường ruột và giúp ngăn ngừa bệnh gan.

Giống như bất kỳ tình trạng mãn tính nào, dinh dưỡng hợp lý là một thành phần quan trọng của nhiều kế hoạch phục hồi, nhưng hoạt động thể chất cũng vậy.

Một đánh giá gần đây của Moriarty T và cộng sự (2020) cho thấy rằng tập thể dục nhịp điệu thường xuyên có thể bổ sung cho liệu pháp hành vi được sử dụng cho điều trị AUD, dẫn đến giảm lượng rượu uống vào. Cần nhiều nghiên cứu hơn trong lĩnh vực này và tất cả các biện pháp không dùng thuốc ở trên.

Mọi người cũng nên lưu ý rằng những người bị AUD có thể bị mất nước và tình trạng mất nước thêm do tập thể dục có thể khiến họ có nguy cơ bị co giật cao hơn.

Trị liệu 

Các nhà trị liệu được cấp phép làm việc với những người lạm dụng rượu để giúp họ ngừng uống rượu. Công việc của họ là cung cấp các kỹ thuật củng cố và tạo động lực, giúp xác định và tránh các tác nhân gây ra việc uống rượu. Các nhà trị liệu có thể đưa ra những cách khác để giải quyết căng thẳng thay vì uống rượu.

Nhóm hỗ trợ

Các nhóm hỗ trợ có thể giúp mọi người giảm hoặc ngừng uống rượu. Nhiều cộng đồng có các chương trình gặp mặt thường xuyên và có thể hữu ích cho một số người lạm dụng rượu. Ngoài ra còn có các chương trình dành cho thành viên trong gia đình.

Mọi người nên lưu ý rằng một số nhóm hỗ trợ có thể kỳ thị một số cá nhân nhất định và có thể tác động tiêu cực đến kế hoạch điều trị hoặc tiến trình phục hồi.

Khi nào cần liên hệ bác sĩ 

Nếu một người tin rằng họ đang lạm dụng rượu, thì người đó nên cân nhắc tìm kiếm sự trợ giúp y tế. Can thiệp sớm có thể giúp ngăn ngừa một số hệ quả tiêu cực của việc uống rượu.

Với sự hỗ trợ của bác sĩ, mọi người có thể xây dựng một kế hoạch điều trị dành riêng cho cá nhân. Có thể điều trị nội trú hoặc ngoại trú và cũng có thể yêu cầu cai nghiện để kiểm soát các triệu chứng cai. Kế hoạch điều trị có thể bao gồm dùng thuốc, trị liệu hoặc cả hai.