Người mắc tâm thần phân liệt (schizophrenia) có thể dễ gặp ký ức sai lệch (false memories) hơn người bình thường.
Các triệu chứng như ảo giác và hoang tưởng – tin vào những điều không có thật – có thể khiến họ tin rằng mình đã trải qua một sự việc dù thực tế không hề xảy ra.

Một nghiên cứu năm 2020 của Favre, G., và cộng sự cho thấy, thông qua bài kiểm tra trí nhớ bằng lời nói (verbal recognition memory test), người mắc tâm thần phân liệt khó phân biệt giữa ký ức thật và ký ức sai. Dù họ không tạo ra nhiều ký ức sai hơn người bình thường, nhưng lại gặp khó khăn trong việc hồi tưởng chính xác các ký ức thật.

Theo một nghiên cứu nhỏ năm 2023 của Metehan Irak và Ayşen Karahan, khi người bệnh xuất hiện hoang tưởng mạnh, họ có thể nhầm lẫn giữa ảo tưởng và trải nghiệm thực tế, hình thành ký ức “giả” nhưng được cảm nhận như thật. Người bệnh có xu hướng kết nối các ảo giác với sự kiện thật, khiến ranh giới giữa thực tế và tưởng tượng bị bóp méo.

Các nhà khoa học vẫn chưa xác định rõ hiện tượng này xảy ra ở giai đoạn mã hóa thông tin (encoding) hay khi não bộ truy xuất ký ức (retrieval).

Não người có thể tạo ra ký ức sai vì nhiều nguyên nhân, bao gồm:

• Giới hạn trong quá trình xử lý thông tin cảm giác

• Kết nối nhầm thông tin với một sự kiện thật

• Ảnh hưởng của cảm xúc và phản ứng sinh lý, khiến cách nhìn nhận sự kiện bị thay đổi

Điều trị tâm thần phân liệt, đặc biệt là thuốc chống loạn thần (antipsychotics), có thể giúp giảm bớt các triệu chứng, trong đó có các ký ức sai lệch.