Rối loạn lưỡng cực là gì?

Cùng nghe chia sẻ về Rối loạn lưỡng cực từ ThS. BS. Lê Nguyễn Thụy Phương:

Mặc dù trải nghiệm của mỗi người là khác nhau nhưng rối loạn lưỡng cực có thể gây ra những biến động cực độ trong cuộc sống của mỗi một cá nhân, làm ảnh hưởng đến cả các mối quan hệ xã hội và công việc.

Rối loạn lưỡng cực có di truyền không?

Có nhiều yếu tố góp phần gây ra rối loạn lưỡng cực, nhưng yếu tố di truyền là phổ biến nhất.

Không phải ai cũng sinh ra với chứng rối loạn lưỡng cực, nhưng tính di truyền đóng một vai trò quan trọng trong sự tiến triển rối loạn. Những người mắc rối loạn lưỡng cực thường có thể có thành viên trong gia đình cũng mắc rối loạn này. Trong một bài báo đánh giá, các nhà nghiên cứu nhận thấy yếu tố di truyền trong gia đình có tác động mạnh đến chứng rối loạn lưỡng cực. Một đứa trẻ có cha mẹ hoặc anh chị em mắc chứng rối loạn lưỡng cực có 5–10% nguy cơ mắc bệnh này. Một cặp song sinh có tới 70% nguy cơ cùng phát triển rối loạn tâm thần này.

Mặt khác, nguy cơ phát triển chứng rối loạn lưỡng cực ở những người không có tiền sử gia đình mắc bệnh này là cực kỳ thấp - từ 0,5% đến 1,5%. Theo các chuyên gia y tế, nguy cơ di truyền rối loạn lưỡng cực cũng có thể bỏ qua ở nhiều thế hệ.

Rối loạn lưỡng cực là một tình trạng phức tạp và hiện các nhà khoa học vẫn chưa thể hiểu đầy đủ hết về vai trò của gen. Sự kết hợp của nhiều gen khác nhau có thể làm tăng nguy cơ mắc rối loạn này ở một cá nhân.

Những yếu tố nguy cơ mắc rối loạn lưỡng cực khác

Di truyền không phải là yếu tố duy nhất có thể dẫn đến sự phát triển của rối loạn lưỡng cực. Gen bị kích hoạt và hoạt động song song với các yếu tố điều kiện môi trường như sự căng thẳng và thói quen sinh hoạt.

Một đánh giá nghiên cứu năm 2019 đã xem xét tác động của việc thiếu ngủ đối với những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực, trong đó họ phát hiện ra rằng việc thiếu ngủ có thể gây ra các cơn hưng cảm. Do đó, duy trì chu kỳ ngủ-thức đều đặn là một bước quan trọng để ổn định được các triệu chứng rối loạn lưỡng cực.

Việc lạm dụng các chất như rượu và ma t-úy cũng có thể gây ra các triệu chứng rối loạn lưỡng cực như hưng cảm và trầm cảm. Nghiên cứu cho thấy khoảng 56% người mắc chứng rối loạn lưỡng cực có tiền sử lạm dụng chất gây nghiện.

Đôi khi, rối loạn lưỡng cực có thể bộc phát sau một sự kiện cực kỳ gây căng thẳng hoặc đau thương. Tuy căng thẳng không trực tiếp gây ra rối loạn lưỡng cực nhưng nó có thể tạo ra những giai đoạn thay đổi tâm trạng thất thường ở một số người.

Một số yếu tố gây căng thẳng trong cuộc sống phổ biến nhất có thể bao gồm:

• Thay đổi công việc hoặc mất việc
• Gia đình có người qua đời
• Trải qua mất mát lớn
• Trải qua một cuộc ly hôn

Điều trị rối loạn lưỡng cực như thế nào?

Thuốc là phương pháp điều trị phổ biến nhất. Các bác sĩ thường kê đơn thuốc ổn định tâm trạng để ngăn ngừa các giai đoạn trầm cảm và hưng cảm.

Tâm lý trị liệu cũng là một phác đồ điều trị khác. Tâm lý trị liệu giúp xác định và thay đổi những cảm xúc, suy nghĩ và hành vi kém lành mạnh, từ đó có thể giúp một người kiểm soát các triệu chứng rối loạn lưỡng cực.

Các phương pháp kích thích não, như kích thích từ trường xuyên sọ. có thể giúp điều trị các giai đoạn trầm cảm và hưng cảm nặng khi, nhất là sau khi việc điều trị bằng thuốc và liệu pháp tâm lý không cho thấy hiệu quả.

Tài liệu tham khảo:

Theona Layne. (2021). Is bipolar disorder hereditary?. MedicalNewsToday. https://www.medicalnewstoday.com/articles/is-bipolar-disorder-hereditary