Cả stress và lo âu đều là một phần tự nhiên của phản ứng chiến hoặc chạy (fight-or-flight) - là phản ứng của cơ thể trước nguy hiểm. Phản ứng này đảm bảo cho cá nhân tỉnh táo, tập trung và sẵn sàng đối mặt với mối đe dọa.

Cả căng thẳng và lo âu đều là bình thường, tuy vậy đôi khi chúng có thể trở nên quá mức.

Sự khác biệt giữa stress và lo âu

Cả stress và lo âu đều là phản ứng tự nhiên của cơ thể trước một mối đe dọa. Khi gặp nguy hiểm, cơ thể sẽ sản sinh ra các hormone stress. Hormone stress làm tim đập nhanh, bơm nhiều máu hơn đến các chi và cơ quan. Phản ứng này cho phép cá nhân chuẩn bị cho việc chiến đấu hoặc chạy trốn. Cá nhân cũng bắt đầu thở gấp, huyết áp tăng. Cùng lúc đó, các giác quan của một người cũng sẽ bắt đầu sắc bén hơn và cơ thể bắt đầu điều tiết dinh dưỡng vào máu đề chắc chắn rằng tất cả các bộ phận trên cơ thể đều được cung cấp đủ năng lượng.

Quá trình này diễn ra rất nhanh, và các chuyên gia gọi tên quá trình này là ‘stress’. Và lo âu (anxiety) là phản hồi của cơ thể đối với stress

Nhiều người nhận thấy lo âu như là cảm giác lo lắng, bất an và sợ hãi không yên xuất hiện trước khi diễn ra một sự kiện nào đó. Cảm giác này giữ họ luôn trong trạng thái tỉnh táo và cảnh giác.

Phản ứng Chiến hay Chạy có thể xuất hiện khi một người phải đối mặt với một mối đe dọa về thể chất hoặc tinh thần; cho dù là đe dọa thực sự hay chỉ là cảm giác. Mặc dù đây là một phản ứng có lợi, nhưng nó cũng có thể làm gián đoạn cuộc sống hằng ngày. 

Triệu chứng

Stress và lo âu có nhiều biểu hiện triệu chứng tương đồng. Khi một người đang stress, họ có thể có biểu hiện:

• Tim đập nhanh
• Thở nhanh
• Suy nghĩ lo lắng
• Buồn bã, cáu gắt, hoặc tức giận
• Cảm giác không vui 
• Cảm giác choáng ngợp
• Buồn nôn
• Chóng mặt
• Các vấn đề về tiêu hóa

Khi một người mắc rối loạn lo âu, các biểu hiện có thể là:

• Hồi hộp, tim đập nhanh
• Thở nhanh
• Cảm giác bất an và sợ hãi
• Tăng tiết mồ hôi
• Các vấn đề về tiêu hóa
• Căng cơ
• Bồn chồn, bứt rứt

Làm sao để phân biệt stress và lo âu?

Stress và lo âu đều là một phần của phản ứng cơ thể với một số dấu hiệu triệu chứng giống nhau, vì vậy khó phân biệt được chúng. Tuy nhiên stress thường sẽ diễn ra trong thời gian ngắn và là phản ứng trước một mối nguy hiểm nhận biết được trước mắt. Trong khi đó, lo âu có thể kéo dài và đôi khi khó nhận ra được điều gì đang kích hoạt cơn lo âu.

Stress có dẫn đến lo âu? Và ngược lại?

Đôi khi stress có thể phát triển thành lo âu. Stress là phản ứng của cơ thể trước mối nguy hiểm, còn lo âu lại là phản ứng của cơ thể với stress.

Khi nào cần thăm khám bác sĩ?

Stress và lo âu không phải lúc nào cũng gây hại. Chúng là phản ứng bình thường và ngắn hạn giúp cho con người được an toàn. Tuy nhiên nếu một người bắt đầu cảm thấy stress và lo âu quá mức và khó kiểm soát, họ nên thăm khám với bác sĩ. Họ có thể đang mắc rối loạn stress mãn tính hoặc rối loạn lo âu. 

Các dấu hiệu cảnh báo có thể bao gồm:

• Lo âu quá mức gây cản trở đến cuộc sống hàng ngày
• Lạm dụng thuốc hoặc rượu để ứng phó với căng thẳng hoặc lo âu
• Những nỗi sợ không phù hợp
• Rối loạn giấc ngủ
• Rối loạn ăn uống
• Rối loạn sinh hoạt cá nhân
• Khí sắc trầm kéo dài
• Ý nghĩ hoặc hành vi tự hại
• Ý nghĩ tự s-át
• Cảm giác mất kiểm soát

Xem thêm chia sẻ của BSCKI. Nguyễn Thị Nhẫn về rối loạn lo âu: định nghĩa, triệu chứng, nguyên nhân và điều trị:

Tóm lại

Stress và lo âu là những phản ứng hoàn toàn bình thường của cơ thể trước những tình huống gây nguy lại và lo lắng. Chúng là một phần của phản ứng Chiến hay Chạy giúp cơ thể chúng ta chuẩn bị đối mặt với nguy hiểm. 

Stress là phản ứng của cơ thể trước nguy hiểm, còn lo âu lại là phản ứng của cơ thể với stress.

Trong nhiều trường hợp, stress và lo âu có thể trở nên quá mức, điều này có nguy cơ dẫn đến stress mãn tính hay rối loạn lo âu. Nếu stress và lo âu bắt đầu gây ra nhiều trở ngại trong cuộc sống hằng ngày thì đây là lúc nên cân nhắc thăm khám cùng bác sĩ để nhận được sự hỗ trợ kịp thời.

Tài liệu tham khảo:

Barrell A. (2020). Stress vs. anxiety: How to tell the difference. MedicalNewsToday. https://www.medicalnewstoday.com/articles/stress-vs-anxiety